Sexu-eskubideak

||

Sexualitatearekin zerikusia duen edozein alderdi guztiz gauzatzearekin lotura duten eskubideak dira. 2006an Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) sexualitatea honela definitu zuen: “gizakiaren funtsezko alderdia, bizitza osoan izango duena”. Sexua, genero-identitateak eta -eginkizunak, erotismoa, plazerra, intimitatea, ugalketa eta orientazio afektibo-sexuala biltzen ditu. Pentsamenduen, fantasien, desiren, sinismenen, jarreren, balioen, jokabideen, praktiken, eginkizunen eta pertsonen arteko harremanen bidez bizitzen eta adierazten da. Sexualitateak dimentsio horiek guztiak bil ditzake baina ez dira beti horiek denak bizitzen edo adierazten. Sexualitatean faktore askoren arteko elkarreraginak (faktore biologikoak, psikologikoak, sozialak, ekonomikoak, kulturalak, etikoak, legezkoak historikoak, erlijiosoak eta espiritualak) eragiten du”.

Orientazio afektibo-sexualari eta genero-identitateari dagozkien sexu-eskubideen onespen formalaren prozesuan azken urteetan egin den urratsik garrantzitsuenetariko bat izan da “Genero Identitatea eta Sexu-joerarekin lotutako Giza Eskubideen Nazioarteko Legediaren Ezarpenari buruzko Yogyakartako Printzipioak” lantzea.

Nazio Batuetako hainbat eremutako adituez (epaileak, akademiakoak eta giza eskubideen erakundeetakoak) osatutako talde batek landu zituen. Printzipio horien aurkezpen ofiziala 2007ko martxoaren 26an egin zen Genevako NBEren Giza Eskubideen Kontseiluan eta Legelarien Nazioarteko Batzordeak berrestu ditu.

Printzipio horietan giza eskubideen inguruko arau asko biltzen dira baita sexu-zaletasuna eta genero-identitatearekin zerikusia duten alderdien aplikazioa ere; Estatuek eta Nazio Batuek lesbianen, gayen, transexualen, transgeneroen, bisexualen eta intersexualen (LGTTBI) giza eskubideen babesean aurreratzeko oinarrizko estandarrak ezartzen dituzte. Printzipio bakoitzak eskubideak baliatzearekin zerikusia du (bizitzarako eskubidea, familiarako eta bizitza publikorako eskubidea, pentsamendu-, kontzientzia- eta erlijio-askatasunerako eskubidea eta abar) eta beste eragile batzuei zuzendutako gomendioak biltzen ditu.

23. Printzipioa asiloa emateari buruzkoa da: “Pertsona orok du beste herrialde batean asiloa eskatu eta lortzeko eskubidea, jazarpen-egoeran baldin bada, baita jazarpenak orientazio sexuala nahi genero-identitatearekin zerikusia duenean ere. Estatu batek ezingo du inor kanporatu, itzularazi edo estraditatu beste inongo Estatura, baldin eta pertsona horrek arrazoiz susmatzen badu Estatu hartan orientazio sexuala nahiz genero-identitatea dela-eta tortura, jazarpena edo beste edozein zigor zein tratu krudel, anker edo iraingarri jasan lezakeela”.

Print Friendly

Genero-identitatea (bereziki, emakumearen edo arautu gabeko identitateen kasuan, esaterako transexualak eta transgeneroak), arautu gabeko sexu-zaletasunak (harreman homosexualak eta bisexualak), sexu-harreman afektibo-sexualetan genero-rolak apurtzea, sexu-praktika ez konbentzionalak eta abar asilo-eskubidearen esparruan oharkabean geratu diren jazarpenerako arrazoia izan dira historikoki; alabaina, gero eta aurrerapen gehiago gertatzen ari dira gai horretan, hain zuzen ere nazioarteko babes-mekanismoen bidez indarkeria mota horiei erantzuna emateko.

Emakumeak, homosexualak (gizonak nahiz emakumeak) eta transexualak eta transgeneroak dira beren sexu-eskubideen urraketa handiena pairatzen dutenak, askotan ustez demokratikoak eta garantistak diren testuinguruetan.

Bibliografia

  • HAINBAT EGILE (2010): Yogyakartaren printzipioak. Sexu orientazioari eta genero identitateari buruzko giza eskubideen nazioarteko legeak ezartzeko printzipioak. Argitaratzailea: ALDARTE, Bilbo

  • CEAR-Euskadi (2009): Genero-arrazoiengatiko jazarpena eta asilo eskubidea: testuinguru globaletik tokiko konpromisora. Espainiako asilo-sistema, emakumeen eta lesbianen, gayen, bisexualen eta transexualen giza eskubideen urraketari dagokionez. Errefuxiatuen Laguntzarako Batzordea Euskadin, Bilbo