Hegoaldeko muga

Asilo-eskubidearen esparruan, muga zera da, Estatu baten lurraldea zehazten duen eta nazioartean onartuta dagoen muga-lerroa. Europan, ‘Hegoaldeko muga’ esamoldea erabiltzen da Europar Batasuneko perimetroaren hegoaldeari buruz hitz egitean.

1951ko Genevako Konbentzioa sinatu zuten Estatuek honako konpromiso hau hartu zuten: jazarpenari ihes eginez euren mugetara iristen diren pertsonek asilo-prozedura eskuratzeko aukera izango dutela zaintzea eta, horretaz gain, ez-itzuketaren printzipioa bermatzea.

Historikoki, errefuxiatuak beste bide batzuetatik iritsi izan dira Estatu espainolera, baina eskualde hori oso garrantzitsua da asilo-eskubidearen krisialdiari dagokionez eta duela hamarkada batetik hona komunikabideek ematen dioten arretari dagokionez.

Mugen esternalizazioari buruzko Espainiako eta Europako politikek murrizketa larriak ezartzen dizkiote asilo-sistema eskuratzeko aukerari, inguru horretan neurrigabeko kontrol-tresnak jarrita.

Horren adierazgarri dugu asilo-eskatzaileak Ceuta eta Melillako EBHZ Etorkinak Behin-behinekoz Hartzeko Zentroetan bizi duten egoera.

Asilo Legea indarrean hasi zenean (2009/12), izapidetzea onartutako asilo-eskaerak dituztenei Penintsulan sartzeko aukera murriztu zitzaien. Mugikortasunaren murrizketa hori ez da ezein legetan oinarritzen eta asilo-eskaeren jaitsiera itzela eragin du; horretaz gain, lehendik aurkeztuta zeuden eskaerei uko egitea ere eragin du, jende askoren ustez izapide hori eragozpen baita bi hirietatik ateratzeko.

Herriaren defendatzaileak Gorte Nagusietan aurkezten duen 2013ko urteko txostenean adierazi duenez, hiri horietan nazioarteko babes-eskaerak ia desagertu izana Segurtasuneko Estatuko Idazkaritzak Asilo Legea interpretatzen duen moduaren ondorioa da; beraz, hainbat gomendio egin ditu –azkena 2013ko martxoan- pertsona horiei Penintsulan sartzea ahalbidetzeko. Gomendio horien arrazoiak behatutako egoera eta Andaluziako Justizia Auzitegi Nagusiaren ebazpenak dira; izan ere, “asilo-eskaeraren izapidetzea onartuta dagoen kasuetan (…), zirkulazio-askatasunak baldintza bat du: eskatzaileak helbide-aldaketaren berri eman behar dio Administrazioari”. Horretaz gain, beste interpretazio bat egitea “konstituzioaren printzipioen eta oinarrizko eskubideen interpretazio murriztaileei buruzko konstituzio-jurisprudentziaren kontrakoa” dela ohartarazi du.

Polizia Nazionalaren erantzunak argi erakusten du mugen kontrolari ematen zaiola lehentasuna oinarrizko eskubideen babesaren gainetik. Txostenaren arabera, “gomendioa errefusatu egin dute; izan ere, Atzerritar eta Mugen Komisaldegi Orokorraren ustez, murrizketak lege-babesa du: Espainiako Erresuma Schengengo Akordioa aplikatzeko Hitzarmenari atxikitzeko akordioa berresteko tresnaren azken aktaren III. puntuaren babesa, hain zuzen ere”.

Jardunbide horri jarraiki jokatzen dute, baita Mali eta Siriaren kasuetan ere; izan ere, herrialde horiei dagokienez, 2013. urtean
UNHCR k itzulketak ez egiteko deialdia egin zuen. 2013ko abuztuaren 29an, Melillako EBHZ n zegoela, defendatzaileak egiaztatu zuen Malitik iritsitako 202 lagunetatik inork ez zuela nazioarteko babes-eskaerarik egin, eta Siriatik iritsitako 13 lagunetatik soilik 2k.